حلّال مشکلات تئاتر؛ تزریق بودجه یا اصلاح مدیریت؟

امسال هم وزیر ارشاد سال جدید را با وعده های خوبی برای تئاتر آغاز کرده است. اختصاص اعتبارات اگر به صورت کامل صورت گیرد می تواند کمک خوبی برای پیشبرد برنامه هایی باشد که  نیازمند تامین بودجه اند اما ارشاد باید در کنار این مساله، اصلاح مدیریت تئاتر را هم در دستور کار خود قرار دهد.

وزیر ارشاد دیروز اعلام کرد امسال بیشترین حجم اعتبارات را به تئاتر می دهیم، جنتی سال 94 را هم به نام سال تئاتر نامیده بود ولی در این سال اتفاقات شاخصی در حوزه نمایش رخ نداد، آیا پول حلّال مشکلات نمایش خواهد بود؟

نامگذاری دردی از تئاتر دوا نکرد
فروردین سال 94 بود که حسین نوش آبادی سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اولین نشست مطبوعاتی اش در سال 94، از تصمیم وزیر ارشاد برای نام گذاری سال 94 به عنوان سال تئاتر و از تکمیل شدن بازسازی تئاتر شهر در تابستان آن سال خبر داد.(اینجا) و با این نام گذاری قرار بود اتفاقات شگرفی در حوزه تئاتر کشور بیفتد.

یک سال بعد در 23فروردین امسال نوش آبادی اولین جلسه خود را در سال جاری برگزار کرد و از نامگذاری سال تئاتر دفاع کرد، اما گفت:« ما در حوزه بازسازی تئاتر شهر و اماکنی چون اداره تئاتر نتوانستیم به توفیق کاملی دست پیدا کنیم و بر این باوریم که همه چیز گل و بلبل نیست.»(اینجا) به غیر از بازسازی های ناتمام که به آن خواهیم پرداخت، مشکلات متعدد مدیریتی در تئاتر و حواشی اجرای برخی از نمایش ها باعث شد تا شعار سال تئاتر در بین مشکلات دیگر گم شود. مشکلاتی که حتی باعث اعتراض های آشکاری ازاز طرف تئاتر ها شد.

حمیدرضا نعیمی کارگردان تئاتر که سال گذشته نمایش ترور را در سالن اصلی تئاتر شهر اجرا کرد، می گوید: سال 94 یکی از سخت‌ترین سال‌های عمرم تا به امروز بود. سالی که مطمئنم هر زمانی به آن فکر کنم، تنم خواهد لرزید. (اینجا) برخی از مشکلات مانند بودجه پایین تئاتر علی رغم وعده 60 میلیارد تومانی تئاتر درسال 94 (اینجا) پا برجا باقی ماند. اختصاص نیافتن بودجه برای فعالیت های نمایشی باعث شد در اختتامیه جشنواره تئاتر فجر هنرمندان دست به اعتراض بزنند.

نعیمی که به خاطر نمایش ترور، جایزه گرفته بود، گفت: به ما هیچ ارتباطی ندارد که نفت قبلا ١٠٠ دلار بود و امروز ٢٠ دلار است. چون آن زمان که قیمت نفت بشکه‌ای بالای ١٠٠ دلار فروخته می‌شد حتی یک دلار از آن به هنرمندان تئاتر نرسید، این هنرمند افزود: ما رعیت مسوولان نیستیم و اینجا آمده‌ایم تا دردها را بیان کنیم و مسوولان بشنوند(اینجا). اعتراض ها نسبت به پایین بودن اعتبارات تئاتر تنها بخشی از مشکلاتی بود که اهالی هنر نمایش نسبت به آن اعتراض کردند. بخش دیگری از اعتراض ها نسبت به مدیریت تئاتر بود. استعفای سه تن از اعضای هئیت مدیره خانه تئاتر و نشست مطبوعاتی آن ها، یکی از مهم ترین حواشی تئاتر در سال 94 بود. خانه تئاتر که اساسنامه اش باید اهدافی مانند « تلاش به منظور دستیابی به تئاتر خلاق و پویا که بیانگر خواست ها و نیازهای فرهنگی جامعه باشد»، « کوشش به منظور ارتقای سطح کیفی و کمی تئاتر و اعتلا و گسترش فرهنگ تئاتر» و «تلاش به منظور توسعه فعالیتهای تئاتری و زمینه سازی و پشتیبانی از تولید مستمر تئاتر در کشور و تأثیر گذاری در بهبود سیاست های تولید تئاتر» رادنبال کند (اینجا)، در مهرماه سال گذشته و در حالی که قرار بود در سال تئاتر دارای بهترین شرایط باشد، ناگهان با استعفای سه عضو هئیت مدیره و نشست افشاگرانه آنها با چالش روبرو شد. علیرضا نادری در این نشست گفت: خانه تئاتر سازمانی عقب‌افتاده و عقب مانده است که عملا با تشخیص و حکومت یک نفر اداره می‌شود. به همین دلیل انجام هیچ تغییر و تحولی در آن با این شرایط امکان پذیر نیست.(اینجا)

حمیدرضا نعیمی

تکمیل نشدن بازسازی تئاتر شهر از جمله مواردی بود که با وجود وعده پایان تعمیرات در سال 94، هنوز مشخص نیست چه زمانی این کار به سرانجام خواهد رسید. وضعیت ساختمان تئاتر شهر هم چندان مطلوب نیست به طوری که حتی سقف این مجموعه به چکه افتاده است(اینجا). هم اکنون بازسازی تئاتر شهر متوقف شده و مسئولان این مجموعه وعده داده اند که از دو ماه دیگر کار بازسازی را دوباره آغاز کنند(اینجا).

این درحالی است که پیش از این سخنگوی وزارت ارشاد تابستان سال گذشته را زمان تکمیل بازسازی تئاتر شهر اعلام کرده بود. راه اندازی مجموعه تئاتر تهران در فرهنگسرای خاوران و مجموعه تئاتر صبا در خیابان شریعتی نیز که قرار بود به عنوان ظرفیت های جدید تئاتر در سال 94 هنوز اتفاق نیفتاده است اگرچه این دو مجموعه متعلق به وزارت ارشاد نیست و شهرداری تهران نتوانسته بر اساس زمانبندی اعلام شده که سال 94 بود این مجموعه ها را تکمیل کند اما نبود آنها باعث شد تا ایجاد مکان های جدید تئاتری در نبود سالن اصلی تئاتر شهر، کاملا به چشم بیاید.

حاشیه های نمایش ها
اعتراض به وضعیت حجاب در برخی از نمایش های سال 94 نیز دیده شد. به طوری که نمایش پینوکیا به کارگردانی شهره سلطانی باعث شد تا این نمایش با تغییر در پوشش بازیگران دوباره به اجرا باز گردد(اینجا). در سال 94 پدید تئاتر های زیر زمینی نیز مطرح شد که واکنش خاصی را در میان مدیران تئاتری در پی نداشت.

تئاتر

در این گونه تئاتر، گروه های نمایشی بدون اخذ مجوز اجرا و در محل های نمایشی غیر استاندارد و بدون نظارت وزارت ارشاد اقدام به اجرای نمایش می کنند(اینجا)، این رفتار غیر قانونی واکنش قاطعی را از سوی اداره کل هنر های نمایشی در پی نداشت. اعتراض به مدیریت تئاتر شهر یکی دیگر از حاشیه های هنر نمایش در سال تئاتر بود.

افزایش اعتبارات می تواند حلال مشکلات باشد؟!
امسال بیشترین میزان اعتبارات هنر به تئاتر اختصاص می یاد. امسال هم وزیر ارشاد سال جدید را با وعده های خوبی برای تئاتر آغاز کرده است. اختصاص اعتبارات اگر به صورت کامل صورت گیرد می تواند کمک خوبی برای پیشبرد برنامه هایی باشد که نیازمند تامین بودجه اند. شاید تکمیل تعمیرات سالن اصلی تئاتر شهر که نمادی از هنر نمایش است از جمله پروژه هایی باشد که پول به کمکش بیاد، ولی در عین حال سوء مدیریت هایی که تئاتر ها در سال گذشته نسبت به آنها اعتراض داشته اند با هیچ افزایش بودجه ای قابل رفع نیست. تجربه سال های اخیر نشان داده هنرمندان تئاتر همیشه با مدیرانی اداره کل هنرهای نمایشی مشکلات عدیده ای داشته اند و نسبت به مدیران موضع گیری کرده اند. وزارت ارشاد می تواند در تکمیل پروسه حمایت از تئاتر که با نام گذاری سال آغاز و با افزایش اعتبارات ادامه پیدا کرده است، به بحث اصلاح مدیریت در تئاتر نیز بپردازد.