رحمانیان دیکتاتوری متخصص و رفیق است/ جذابیت نقش های بهرام بیضایی

به گزارش (تئاتر آنلاین) مهر، عصر امروز سه شنبه ۸ مردادماه نشست رسانه ای فیلم تئاتر «آئینه های روبرو» با حضور محمد رحمانیان کارگردان نمایش و آزیتا موگویی تهیه کننده اثر و داریوش ارجمند، مجید مظفری، حبیب رضایی، علی عمرانی، رویا تیموریان، بهنوش طباطبایی، احسان کرمی و رویا بختیاری در سالن کنفرانس تالار وحدت برگزار شد.

در ابتدای این نشست، رحمانیان درباره دلایل به سرانجام نرسیدن پروژه «صدام» و جایگزین شدن این نمایش به جای آن اثر توضیح داد: سال ۹۲ که من به ایران بازگشتم، طرح «صدام» را به تالار وحدت و بنیاد رودکی پیشنهاد دادم و همان موقع عنوان کردم که اجرای این نمایش احتیاج به یک اسپانسر قوی دارد زیرا این طرح بسیار سنگین و پرخرج است اما بازدهی مالی آنچنانی ندارد. ابتدا این طرح را پذیرفتند اما بعد به خاطر مسائل مالی اجرای کار منتفی شد و در آن زمان من «ترانه های محلی» را در تئاتر شهر به صحنه بردم.

سال گذشته من پیشنهاد اجرای نمایش «صعود اجتناب ناپذیر آرتورو اوئی» را ارائه دادم که البته با نگاهی ایرانی بازنویسی شده بود اما آقای صفی پور مدیریت بنیاد رودکی به من پیشنهاد داد که به جای آن پروژه «صدام» را به صحنه ببرم و به من گفت که بنیاد رودکی از آن حمایت می کند و بنابراین ما تمرین ها را شروع کردیم و محسن شاه ابراهیمی و فردین خلعتبری، طرح های شان را برای طراحی صحنه و موسیقی کار ارائه دادند اما نه تنها از ما حمایتی صورت نگرفت بلکه ۵۰۰ میلیون هم از من چک خواستندوی افزود: سال گذشته من پیشنهاد اجرای نمایش «صعود اجتناب ناپذیر آرتورو اوئی» را ارائه دادم که البته با نگاهی ایرانی بازنویسی شده بود اما آقای صفی پور مدیریت بنیاد رودکی به من پیشنهاد داد که به جای آن پروژه «صدام» را به صحنه ببرم و به من گفت که بنیاد رودکی از آن حمایت می کند و بنابراین ما تمرین ها را شروع کردیم و محسن شاه ابراهیمی و فردین خلعتبری، طرح های شان را برای طراحی صحنه و موسیقی کار ارائه دادند اما نه تنها از ما حمایتی صورت نگرفت بلکه ۵۰۰ میلیون هم از من چک خواستند. به این ترتیب چون من ساعت ۲۱:۳۰ به صحنه می رفتم باید ۲ برابر اجراهای دیگر، یعنی هر شب ۱۰ میلیون تومان به آنها پرداخت می کردم، همین جا بود که متوجه شدم این کار هیچ گاه اجرا نمی شود.

رحمانیان درباره اجرای فیلم تئاتر «آئینه های روبرو» بیان کرد: سال گذشته در صفحه شخصی ایرج رامین فر طرح هایی برای فیلمنامه «آئینه های روبرو» بهرام بیضایی مشاهده کردم. از طریق آزیتا موگویی با رامین فر تماس گرفتم و درباره طرح های دیگری که او در اختیار داشت، سوال کردم. ابتدا علاقه مند بودم به مدت ۵ شب این فیلمنامه را فیلمنامه خوانی کنم اما رامین فر به من گفت که حیف نیست که کار به این خوبی فقط فیلمنامه خوانی شود و همین حرف او جرقه اجرای اثر را در ذهن من به وجود آورد.

این کارگردان و نویسنده تئاتر متذکر شد: زمان کنسل شدن پروژه «صدام»، علی مرادخانی معاون هنری وزیر ارشاد جواب روشنی به من نداد اما من متوجه شدم که برای اجرای این پروژه پولی ندارد و پذیرفتم چون این پروژه نزدیک به یک میلیارد علاوه بر بلیت فروشی هزینه داشت اما کمکی که مرادخانی به ما کرد این بود که به سرعت شرایط جایگزینی «آئینه های روبرو» با «صدام» را برای ما فراهم کرد. من از آقای بیضایی برای فیلمنامه خوانی اجازه داشتم اما برای اجرای نمایش نیز از او اجازه گرفتم که بعد از مدتی این اجازه به من داده شد.

وی درباره اجرای این اثر به صورت فیلم تئاتر افزود: اجرای فیلم تئاتر در دنیا ۹۰ سال قدمت دارد و در اتحاد جماهیر شوروی آیزنشتاین، آثارش را به صورت فیلم تئاتر اجرا می کرد و در دهه ۱۹۳۰ اروین پیسکاتور نیز بسیاری از آثارش را به صورت فیلم تئاتر به صحنه می برد. حتی برتولت برشت نیز نمایش «صعود اجتناب ناپذیر آرتورو اوئی» را به این شکل نوشته و اجرا کرد. پس «آئینه های روبرو» کار نویی نیست بلکه یک شیوه بیان اجرایی است.

رحمانیان گفت: من می دانستم بهرام بیضایی زمانی که قرار بود این فیلمنامه را کار کند می خواست نقش «نزهت» را در جوانی و میانسالی یک بازیگر یعنی سوسن تسلیمی برعهده داشته باشد. در این اجرا من می توانستم از ۲ بازیگر استفاده کنم اما ترجیح دادم مدل بیضایی، بهنوش طباطبایی هر ۲ نقش را ایفا کند و به همین دلیل تصمیم گرفتم که زمان حال که سال ۵۷ را نشان می دهد روی صحنه و زمان گذشته، یعنی سال ۳۵ روی پرده اتفاق بیفتد و البته بخش های ترکیبی نیز به صورت همزمان روی صحنه رخ می دهد.

در ادامه این نشست داریوش ارجمند درباره همکاری اش در این پروژه عنوان کرد: من همیشه دوست داشتم به تئاتر برگردم. من بچه تئاترم و افتخار می کنم که بچه تئاتر شهرستان هستم. مدت ها بود تئاتری که در ذهن من قرار داشت مرده بود و در واقع چیزی از تئاتر حقیقی نمی دیدم. دلیل حضورم در این نمایش نیز ابتدا ارادتی بود که به بهرام بیضایی داشتم و بعد از آن شناختم از محمد رحمانیان است.

وی متذکر شد: بنابراین زمانی که به من پیشنهاد داد، پذیرفتم. رحمانیان به من گفت هر نقشی را که می خواهی بازی کن و من در میان نقش های نمایش، نقش پدر را از همه مناسب تر دیدم چون او مظلوم بود و به یک نسل قبل تر از قصه تعلق داشت. حضور من در این نمایش با این که در بخش تصویری است اما در صحنه تئاتر نشان داده می شود به همین جهت من تلاش کردم تئاتری بازی کنم.

ارجمند درباره نبود بهرام بیضایی در ایران گفت: نبود بهرام بیضایی برای ادبیات نمایشی و جامعه فرهنگی ما ضایعه بزرگی است.

مجید مظفری نیز درباره حضورش در این اثر تصریح کرد: بزرگترین انگیزه ای که برای حضور در این نمایش برای من وجود داشت، اسم بهرام بیضایی و محمد رحمانیان بود. وقتی من سال ها در کنار بهرام بیضایی کار کردم، وظیفه خودم می دانم حتی اگر قرار باشد در کاری از او نقش رهگذر را بازی کنم آن نقش را بپذیرم. بیضایی برای هنر این مملکت چیزی کم نگذاشته و من وظیفه دارم وقتی از من می خواهند در کاری از بیضایی حضور داشته باشم به طول و عرض نقش فکر نکنم.

در ادامه علی عمرانی نیز بیان کرد: من تا جایی که به یاد دارم هرگاه اسم محمد رحمانیان، مهتاب نصیرپور و احمد آقالو در میان بوده، من در کنارشان حضور داشته ام. برای بچه های تئاتر تنها چیزی که اصلاً اهمیت ندارد اندازه نقش است به خصوص در کارهایی از رحمانیان و بیضایی کسی درباره اندازه نقش صحبت نمی کند.

رحمانیان درباره حضور علیرضا مجلل در این نمایش افزود: علیرضا مجلل به علت بیماری و فوت مادرش ۲ هفته ای در ایران بود که این زمان با آغاز تصویر برداری ما همزمان شد. آزیتا موگویی با او تماس گرفت و مجلل لطف کرده و وقت گذاشت و نقش کوتاه وکیل سروان حق نظر را بازی کرد بعدها ما متوجه شدیم روزی که او سر تصویر برداری حاضر شد پایش از سه جا شکسته بود اما بسیار لطف کرد و گذاشت که ما در خدمتش باشیم.

آزیتا موگویی نیز درباره تهیه کنندگی این تئاتر اظهار کرد: من کلا علاقه مند به انجام کارهای سنگین هستم، سال ها قبل گفتگویی با علیرضا مجلل در مجله فیلم خواندم که عنوانش «از رنج و لذتی که بردیم» بود. من در طول این سال ها پروژه های سخت زیادی کار کردم اما از زمانی که این فیلمنامه را در دست گرفتیم تازه متوجه شدم رنج و لذت توأمان با هم یعنی چه. از دیگر دلایلی که این کار را پذیرفتم این بود که حوصله ام از این حرفه سر رفته بود و دوست داشتم کاری کنم تا عاشق حرفه ام شوم.

احسان کرمی نیز درباره حضورش در این نمایش و اینکه با وجود نقش پررنگش در بخش تصویری، چرا نقش کوتاهی روی صحنه دارد، بیان کرد: هر پروژه ای که محمد رحمانیان به من بدهد بدون اینکه چیزی درباره نقشم بپرسم آن را می پذیرم. برایم اندازه و حضور در تصویر یا صحنه تئاتر اهمیتی ندارد. در آثار بهرام بیضایی یک ویژگی مهم وجود دارد و آن هم این است که کارهایش پر است از نقش های کوتاه بسیار جذاب.

وی ادامه داد: من ابتدا در این نمایش یک نقش افتخاری برعهده داشتم اما نقش کوتاه دیگر را هم به زور گرفتم و بسیار خرسندم که در این کار حضور داشتم. چون نقش هایی که بهرام بیضایی می نویسد ظرفیت پرداخت بسیاری دارند و اینکه به هر حال بازی کردن روی صحنه تالار وحدت خیلی جذاب است و من خوشحالم که در کنار رویا تیموریان، بهنوش طباطبایی و حبیب رضایی روی صحنه نیز حضور دارم.

در ادامه رویا تیموریان که در این اثر نقش مادام را بر عهده دارد، عنوان کرد: من این افتخار را داشتم که در میانسالی بتوانم حتی نقشی کوتاه از بهرام بیضایی را بازی کنم چون متأسفانه تا امروز امکان همکاری با وی برایم فراهم نشده بود. «آئینه های روبرو» یکی از افتخارات زندگی من است که خوشحالم در آن حضور دارم.

این بازیگر تئاتر و سینما در پایان درباره شیوه های کاری رحمانیان یادآور شد: محمد رحمانیان و گروه اش، من را به یاد استادم رکن الدین خسروی می اندازد که با همان عشق، همان دقت، همان تخصص، دیکتاتوری و رفاقت گروه اش را راهنمایی می کند.

بخش زیادی از این نشست رسانه ای تحت تأثیر بحث رحمانیان با یکی از خبرنگاران درباره نقدی که وی در یکی از رسانه ها نوشته بود، قرار گرفت.