کاشفی: ما می خواهیم «ترنا» بازی را نشان بدهیم

تئاتر آنلاین: نمایش ترنا به کارگردانی پژمان کاشفی و نویسندگی سامان ناصری از 24 خرداد تا 24 تیر ساعت 18:30 در سالن محراب به روی صحنه رفت.

دلیل انتخاب این نمایشنامه جیست ؟

دلیل انتخاب ترنا این بود که چندین سال پیش خدمت آقای دکتر داوود فتحعلی بیگی بودیم که تصمیم گرفتیم سری بزنیم به بازی ترنا . چون بازی آیینی مذهبی بود که از چندین سال بازی ممنوعه بود . در ماه رمضان در شهرستان ری و باقرآباد بازی ترنا می انداختند . ما با آقای فتحعلی بیگی به آنجا رفتیم و چند سالی تحقیق کردیم و ایشان به من لطف کردند و توانستم با رفت و آمدهای مکرر متوجه سلسله ترنا و ترنا بازی در تاریخ دست پیدا کنم.دو سال پیش می خواستم برای جشنواره آیینی سنتی کاری آماده کنم که با ایشان مشورت کردم و فرمودند کاری بساز که ترنا بازی در آن دخیل باشد . یک طرحی به ذهنم آمد و بعد از چند بار ویرایش ، یک طرح جامع از نمایش ترنا به دست آوردم . وقتی طرح خوب دست کارگردان باشد دنبال نویسنده می گردد . من رفتم سراغ دوست خوبم سامان ناصری و ایشان نمایشنامه را نوشتند و متن را برای جشنواره آیینی سنتی فرستادیم . که متن در جشنواره پذیرفته نشد . با خود دکتر فتحعلی بیگی که صحبت کردیم و گفتند فرمت نوشته شده مناسب نیست . ما می خواهیم ترنا بازی را نشان بدهیم . آیین جوانمردی و دست گیری و مذهبی که در درون ترنا وجود دارد . ما منوط شدیم به بازبینی . حامد آقایی اولین کسی بود که قرار شد بیاید و متن هنوز آماده نبود و سامان هم متن را بازنویسی کرد . آدمها به نمایش اضافه می شدند و ما به سامان می گفتیم پرسوناژها را اضافه کند . و خلاصه نمایشنامه ترنا شکل گرفت تا ما آمدیم جشنواره آیینی سنتی . در جشنواره نظر همه را جلب کرد . ما می خواستیم آذر اجرا برویم که به دلایلی نشد . من روزی که آمدم برای شورای سالن و . . . انصراف دادم و قول دادم که ماه رمضان اجرا کنم که در خدمت شما هستم اینک .

از مشکلات کار و سالن با توجه به اینکه به محراب خیلی این سالها بی مهری شده و مخاطبینش را از دست داده .شما می توانستید در هر سالنی کار اجرا کنید . چرا محراب را انتخاب کردید ؟ 

اولا که محراب خانه بچه های استان تهران است و من بچه اسلامشهر هستم . با آمدن ابراهیم گله دارزاده خیلی اتفاق ها درون محراب افتاد . مدیران قبلی محراب هم زیاد کار کردند از آقای غایب احمد گرفته تا . . . ولی چون آقای گله دارزاده مدیریت انجمن نمایش کل کشور را داشتند یک مدتی فکرشان نسبت به سالن نمایش بازتر بود و گسترده تر نگاه کردند . محراب را راه اندازی کردند . نمایش های قبلی ما خیلی خوب فروش کردند .ما متاسفانه برای این اجرا خوردیم به ساعت بد اجرا . ولی حیف است که این تعداد بیایند . من وقتی تعداد تماشاگران را می بینم اشک در چشمم جمع می شود که چرا باید تعداد بازیگران من بیش از تماشاچی باشد و دلم گرفت . سالن محراب بسیار حرفه ای است . یکی از سالن های خوب تهران است . یکی سنگلج است و دیگر این سالن . وظیفه من است برای استان تهران کار کنم . عزیزانی هم که با من کار می کنند رفاقتی آمدند جلو ولی من دعا می کنم که از خجالتشون در بیایم .

در مورد تاریخچه ترنا برایمان بگویید ؟ 

تاریخچه ترنا یا بازی ” ترنه ” در لغتنامه دهخدا ، یک پارچه کنفی است که به صورت شلاق بافته می شود و در بازی از آن استفاده می شود . ترنا در زمان قاجار و شاه عباس بوده ولی اول بازی برمی گردد به زمان پهلوی که رضا شاه از فرنگ بر می گردد و کشف حجاب اتفاق می افتد و جلوی تکیه ها را می گرفتند و بیرق های مشکی را پایین می آوردند . ملت ایران علاقه شدیدی به آیین و مذهب خودشان و ائمه دارند . چند تا جوان دور هم جمع می شوند و به قهوه خانه های قدیمی می روند و شروع به عزاداری می کنند که کسی نباشد . یکی از چیزهای مهم این است که ترنا بازی برگرفته از نهضت عاشوراست . چیزی که نزدیک چهل منزل اسیران را جمع می کنند و راه می برند تا خرابه شام . در این چهل منزل خیلی از عزیزان را با تازیانه راه بردند . شعارشان هم این بود که ” یا حسین ما که نبودیم برای بچه های تو جان بدهیم . اینجا به نیت رقیه تو ما شلاق یا ترنا می خوریم . تو هم پیش خدای خودت از ما شفاعت کن . بازی ترنا نه کور شفا می دهد نه دنبال دروغ است . بستگی به دل و نیت آدمها دارد . خیلی ها در این بازی شفا گرفتند یا به نیت درونی شان می رسند .هنوز هم ما را دعوت می کنند می رویم بازی را می بینیم .

قواعد این بازی چیست ؟ 

خیلی پیچیده است . یک حاکم دارد و یک کار گزار و در قدیم قاپ می انداختند ولی الان نسبت به دعوت کار گزار و نوبتی که می آید غزل خوان و وزیر دارد و نوچه و نوخواسته اش را دارد و حکم را به او می دهند و بازی در خانواده آنها انجام می شود . بعد اتمام بازی می سپارند به کارگزار و او به مهمان بعدی حکم می دهد . این خیلی مهم است که این بچه ها بخواهند چه کار کنند . تا دم سحر ادامه داده می شود و به دستور کارگزار ترنا توقیف می شود تا افطار روز بعد . بازی بسیار شیرینی است . نمایش ما هم یک حس نوستالژیا دارد . جوانان آن موقع و مردهای آن دوره .

با توجه به کارهای قبلی تان ، کدام کار خودتان را بیشتر دوست دارید ؟ 

من همه کارهایم را دوست دارم ولی متاسفانه هیچ موقع چیزی که می خواستم نشد . به دلیل بی توجهی و کم مهری و از سر باز کردن . خیلی حرف دل دارم . دست همه درد نکند که کمک کردند .

شما از 17 بازیگر روی صحنه استفاده کردید . کارگردانی و مدیریت آن بسیار سخت است . در مورد این بفرمایید . نمی ترسید از کار با این همه بازیگر؟ 

سوال خوبی بود . من فقط بگویم خیلی سخت است 17 بازیگر همه باهم روی صحنه ایفای نقش کنند . و یک کارگردان . لطف خدا و بچه ها بوده و یک مقدار هم صبر من .

اگر بخواهید در یک جمله ” ترنا ” را تعریف کنید ، چه می گویید ؟

اون چیزی که تو این بازیه برف نیست که با یک نگاه خورشید آب بشه ، حرف این بازی رو حسابه ، حکمت داره .

حرف آخر 

جا دارد از مدیر محترم سالن محراب آقای گله دارزاده ، دکتر داوود فتحعلی بیگی ، آقای شفیعی مدیر کل مرکز هنرهای نمایشی و پیمان شریعت مسئول مالی و اداری مرکز و همه کسانی که دست به دست ما دادند تا این نمایش را اجرا کنیم . فقط می ترسم از اینکه خدایی ناکرده خجالت زده این همه دوستان هنرمندی باشم که مرا یاری کردند . خواهش می کنم از مسئولینی که صدای من را می شنوند که یک مقدار فراتر به این کار نگاه کنند . این کار 17 بازیگر و 27 نفر عوامل دارد . یک مقدار هوای ما را داشته باشند و مردم هم خواهش می کنم تشریف بیاورند و کار را ببینند . این کار جواب خودش را پس داده .

بازیگران این نمایش : حامد آقایی ، مسعود پور جمشید ، سیاوش جامع ، مراد جهانی ، امیرحسین جعفرپور ، داوود معینی کیا ، الهام حمامیان ، شیوا دیناروند ، مهدی سلطانی ، سحر زنجانی ، رضا فرجی ، فرج اله گل سفیدی ، محمدرضا لوانی ، علی لوانی ، کیوان هاشمی ، مجتبی یزدی ، علی یعقوب زاده ( مهمان از گروه مانی ) محبوبه شمس