سیفیآزاد: جریان تئاتری در کشور وجود ندارد
نشست خبری نمایش «شایعات» نوشته نیل سایمون صبح امروز در سالن کنفرانس خانه هنرمندان ایران با حضور رحمان سیفیآزاد کارگردان این نمایش، رویا میرعلمی و بهرام افشاری بازیگران این نمایش برگزار شد.
به گزارش MrArt.ir، کارگردان نمایش «شایعات» در ابتدای این نشست اظهار داشت: تمرینات این نمایش را از اواسط مرداد ماه شروع کردیم و بعد از 45 روز تمرین فشرده از اول مهر ماه اجراهایمان را آغاز شد و تا قبل از محرم ادامه دارد.
رحمان سیفی آزاد که بعد از 12 سال دوری به عرصه کارگردانی تئاتر بازگشته است، گفت: شرایط اجرای تئاتر نسبت به 12 سال پیش خیلی سخت‌تر شده است. در این سال‌ها نیروهای جوان زیادی به تئاتر اضافه شده‌اند اما امکانات هیچ رشدی نکرده است، بنابراین رقابت برای کسب امکانات به شدت زیاد و شرایط مالی هم بسیار دشوار است.
وی درباره دوری 12 ساله خود از صحنه تئاتر نیز گفت: بعد از آخرین اجرایم حدود دو سال سعی کردم تا ادامه فعالیت دهم اما با مدیران وقت به تفاهم نرسیدم و تصمیم گرفتم این فضا را ترک کردم. در تعویض مدیریت‌ها با پیش فرض اینکه فضا تلطیف شده قصد اجرای نمایش را داشتم اما بنا به دلایل مختلف باردیگر نتوانستم کار کنم.
سیفی آزاد مدیریت تئاتر را یکی از بزرگترین مشکلات این عرصه برشمرد و توضیح داد: مدیریت تئاتر ما دچار مشکلات بزرگی است، زیرا دائم خود را با کشورهای مطرح دنیا مقایسه می‌کند. در حالی که مدیریت فرهنگی هر کشوری باید متناسب با امکانات همان کشور باشد.
وی ادامه داد: بسیاری از مدیران ما مایل هستند با افراد شناخته شده کار کنند و تلاشی برای تغییر شرایط ندارند و در این شرایط حتی قانون‌گذاران ما هم برای حل مشکلات تئاتر کوششی نمی‌کنند.
سیفی آزاد تئاتر را یکی از نشانه‌های توسعه فرهنگ شهری در هر جامعه‌ای برشمرد و تصریح کرد: در ایران با وجود توسعه شهر نشینی، سالن‌های تئاتر به شدت کم است. ضمن اینکه تئاتر در شهرستان‌ها بیشتر با جشنواره‌ها زنده است، بنابراین شرایط این هنر روز به روز بدتر می‌شود و از سویی معلوم نیست چرا آموزش عالی اصرار دارد دانشجویان بیشتری را درگیر رشته تئاتر بکند اما هیچ کس به فکر آینده این دانشجویان نیست.
کارگردان نمایش «شب‌نشینی در جهنم» با تاکید بر اینکه سطح کلان مملکت باید فکری به حال تئاتر بکند، خاطرنشان کرد: از سوی دیگر تئاتر ما متولیان زیادی دارد؛ هر ارگان یک مرکز هنرهای نمایشی برای خودش درست کرده که سیاست‌گذاری‌های خاص خودش را دارد اما ظهور و بروزش را نمی‌بینیم.
وی اظهار تاسف کرد: در حال حاضر در ایران مطلقا جریان تئاتر وجود ندارد، اجرای عمومی هست اما هرگز به معنای جریان تئاتری نیست چون زمانی جریان به وجود می‌آید که گروه‌های تئاتری، تئاتر را به عنوان شغل‌شان دنبال و از راه آن ارتزاق کنند و در این رهگذر به تجربه‌های نو دست یابند اما در حال حاضر از گروه‌های تئاتری، فقط اسامی آنها وجود دارد.
سیفی آزاد با اشاره به تغییر سیاست‌گذاری جشنواره تئاتر فجر در چند سال اخیر یادآور شد: این تغییر بزرگترین ضربه را زد. هیچ فکر نکردند گروه‌های تئاتری آیا می‌توانند یک سال کنار هم باقی بمانند، ضمن اینکه بسیاری از گروه‌ها حتی سالی یک بار هم امکان اجرای نمایش ندارند.
او با تاکید بر اینکه باید چرخه اقتصادی تئاتر درست شود، اظهار تاسف کرد: مدیران ما هیچ برنامه‌ای برای توسعه تئاتر ندارند و بیشتر علاقه‌مند هستند با چهره‌ها کار کنند، در حالی که کار کردن با چهرها مایه افتخار نیست بلکه خودخواهی است و افتخار یک مدیر باید در توسعه امکانات تئاتر باشد.
این کارگردان تئاتر که نمایش «شایعات» را با متنی از نیل سایمون نمایشنامه‌نویس آمریکایی اجرا می‌کند، گفت: علاقه‌ام به اجرای متون ایرانی است. نویسندگان بسیار خوبی داریم اما همیشه به دلیل ترس‌ها و احتیاط‌های مدیریتی، از قلم این نویسندگان خوب‌مان محروم می‌مانیم. مدیران ما بر نمی‌تابند که یک متن ایرانی به شرایط جامعه ما بپردازد اما اگر همان شرایط در یک متن خارجی وجود داشته باشد، اجرای آن متن ایرادی ندارد.
وی در ادامه‌ی سخنانش یادآور شد: یکی دو سال بعد از اجرای نمایش «شب‌نشینی در جهنم» متون دیگری را برای اجرا پیشنهاد کردم اما با مدیران وقت به تفاهم نمی‌رسیدم و پس از آن هم نمایشنامه‌های پیشنهادی‌ام که همه ایرانی بود، رد شد. تا زمانی که این وضعیت ادامه یابد، همچنان ادبیات نمایشی خارجی بر صحنه‌های تئاتر ما یکه‌تازی می‌کنند.
کارگردان «شایعات» که پیش از این در نظر داشت نمایشی براساس رمان «دا» اجرا کند درباره ناکامی این پروژه توضیح داد: معاون هنری پیشین پیشنهاد اجرای این نمایش را مطرح کرد و بنده طرح اپرای «دا» را در حد و اندازه شان دفاع مقدس ارائه کردم و همه و از جمله آقای پارسایی مدیر وقت تالار وحدت از این طرح بسیار استقبال کردند تا این که بحث بودجه پیش آمد و من برای قیمت بلیت طرحی داشتم اما دوستان با طرح من موافق نبودند و چون بودجه هم نداشتند، کار خوابید.
سیفی آزاد درباره ناکامی دیگر پروژه پیشنهادی‌اش «مردی برای تمام فصول» که کاری برای عاشورا بود تصریح کرد: از آنجا که به این متن هم اجازه کار ندادند، دریافتم اجازه اجرای متن ایرانی نمی‌دهند، در حالیکه پیش از این به کارهای جسورانه ایرانی اجازه کار داده می‌شد. به همین دلیل ترجیح دادم سراغ متنی خارجی بروم. جالب اینجاست متنی از شکسپیر پیشنهاد کردم که حتی از آن هم ترسیدند چون با شرایط کشور ما هماهنگ بود تا اینکه سرانجام با اجرای «شایعات» موافقت کردند و من هم دیدم نباید فرصت را از دست بدهم.
او با ارائه توضیحاتی درباره وضعیت فعلی ایران اضافه کرد: خود ما هم در شایعه زندگی می‌کنیم. در واقع در بطن شایعه هستیم و شاید یکی از دلایل انتخاب متن، همین بود.
سیفی آزاد با ارائه توضیحاتی درباره تغییراتی که در متن اصلی ایجاد کرده است، افزود: این نمایشنامه در دهه 80 و برای فضای جامعه آمریکا که فضایی دور از اضطراب بود، نوشته شده است اما جامعه امروز ما به شدت پر از اضطراب و مشکلات اقتصادی است و ما نمایشنامه را متناسب با جامعه خودمان تغییر دادیم.
وی با اشاره به ویژگی‌های این نمایشنامه ادامه داد: یکی از ویژگی‌های این متن تکرار است اما تماشاگر ما حوصله ندارد و دوست دارد زودتر به اصل موضوع برسد و ما هم سعی کردیم به این موضوع توجه کنیم.
سیفی آزاد همچنین توضیحاتی درباره نور و طراحی صحنه نمایش ارائه کرد و درباره همکاری با بازیگران شناخته شده تلویزیون گفت: ویژگی تئاتری بودن این بازیگران بیشتر برایم مهم بود. همه بازیگران را متناسب با نقش انتخاب کردم و هیچ بازیگری به خاطر چهره بودنش انتخاب نشده است.
او در پایان صحبتش گفت: همیشه دوست داشته و دارم تئاتر کار کنم. با اینکه شرایط کار تصویری برایم فراهم‌تر است اما تئاتر را با همه مشکلاتش ترجیح می دهم ولی هیچ برنامه‌ای ندارم چون معلوم نیست کی می‌توانم سالن یا بودجه داشته باشم، به هر حال بی برنامگی جزو لاینفک تئاتر ماست اما امیدوارم حالا که بعد از مدتی آمده‌ام، بتوانم سالی یک اثر روی صحنه ببرم.
در این نشست رویا میرعلمی یکی از بازیگران نمایش «شایعات» با ابراز خرسندی بازی‌اش در این نمایش گفت: گرایشم به کارهای کمدی است و بسیار اصرار داشتم پیشنهاد بازی در نمایش «شایعات» را بپذیرم.
او درباره علاقه‌مندی‌اش به بازی در نمایش‌های کمدی توضیح داد: اصولا مردم ایران به راحتی اشکشان در می‌آید اما خنده گرفتن از این تماشاگر به دلیل هوش و ذکاوتی که دارد، بسیار دشوار است یعنی تماشاگر ما با هر حربه‌ای نمی‌خندد و خنداندن او نیازمند توانایی‌های ویژه است. نمی‌گویم این توانایی را دارم اما دوست دارم داشته باشم.
میرعلمی ادامه داد: بازیگر کمدی باید یکسری اتفاقات را رقم بزند تا هم باور پذیر باشد و هم تماشاگر رفتار جدید را از سوی یک کاراکتر ببیند که در یک انسان معمولی دیده نمی‌شود و من همیشه دوست داشتم توانایی خود را در انجام این امر محک بزنم.
بازیگر نمایش‌های «تکیه ملت» و «مضحکه شبیه قتل» یادآور شد: جامعه ما دچار تنش و اضطراب بسیاری است، چه ایرادی دارد تماشاگر ما به مدت دو ساعت در جایی دربسته بنشیند و اضطرابش را پشت در بگذارد و برای مدتی کوتاه حس لذت داشته باشد؟!
رویا میرعلمی گفت: خنده تماشاگر برایم بسیار لذت بخش است و فکر می‌کنم یک گروه هنری صرف‌نظر از رسالت روشنفکرانه خود، همین که بتواند با اجرای یک نمایش کمدی که از نوع سخیف و پیش پا افتاده هم نیست، تماشاگر را بخنداند، موهبتی به دست آورده است.
او در پایان صحبتش با قدردانی از دیگر اعضای گروه اجرایی نمایش «شایعات» گفت: همه از کارمان لذت می‌بریم، هرگز میان بازیگران مسابقه‌ای نیست که هر کس بخواهد بیشتر از دیگران دیده شود. مثل یک تیم فوتبال خیلی خوب هستیم که وقتی یک نفر گل می‌زند همه از آن گل لذت می‌بریم.
بهرام افشاری دیگر بازیگر جوان این نمایش که اولین همکاری‌اش را با رحمان سیفی آزاد انجام می‌دهد، گفت: این نمایش برایم تجربه بسیار خوبی است و سخت‌ترین نقشی است که تا به حال داشته‌ام. به دلیل حضور بازیگران خوبی که در این نمایش بازی می‌کنند، باید تمرکز بالایی داشته باشم تا بتوانم ریتم را نگه دارم. از سوی دیگر نقش من جدی است و اجازه ندارم لبخند بزنم به همین دلیل فشار زیادی روی من است چون در این شرایط خیلی سخت است که بازیگر فضای جدی را نگه دارد.
این بازیگر جوان تئاتر در بخش دیگری از صحبتش گفت: همیشه سعی کرده‌ام ژانرهای مختلف تئاتر را تجربه کنم و حتی اگر بیشتر در نمایش‌های کمدی بازی کرده‌ام، سعی کرده‌ام با یکدیگر متفاوت باشند.
او با اشاره به شرایط بازیگری در نمایش‌های کمدی توضیح داد: به دلیل تشنجی که در جامعه ما وجود دارد، مخاطبان‌مان هم به چند گانگی رسیده‌اند و گاهی نسبت به کار کمدی گارد می‌گیرند و فکر می‌کنند نباید بخندند.
افشاری بازی در این نمایش را تجربه‌ای بسیار خوب برای خود توصیف کرد و افزود: حدود 40 درصد مخاطبان ما اقشار متوسط هستند. آنها برای دیدن این نمایش هزینه بالایی می‌پردازند، بنابراین خوب است مدیران و حتی منتقدان از این گونه آثار حمایت کنند. چون این نمایش‌ها لازمه جامعه ماست؛ جامعه‌ای که دارد رو به افسردگی می‌رود.
بهرام افشاری در پایان صحبتش به نمایندگی از نسل جوان هنرمندان تئاتر گفت: نسل ما امیدوار است شایسته سالاری بر جامعه هنری ما حکم‌فرما شود و این بزرگترین آرزوی نسل جوان تئاتری‌ها است.
در حاشیه این نشست پرسشی درباره‌ی شایعات حضور رحمان سیفی آزاد در برخی پست‌های مدیریتی مطرح شد و سیفی آزاد توضیح داد: این شایعات از سوی کسانی ساخته می‌شود که منافع خود را با حضور من در خطر می‌بینند. خوشبختانه آن پست را نپذیرفتم و شایعات هم تمام شد. اما جالب اینجاست یکی از سایت‌هایی که هرچه دلش می‌خواست، نوشت هیچ تنبیهی نشد و هیچ کس به جرم شایعه سازی آن رسیدگی نکرد.
