نمایش «آرتور و اویی» این بار با رویکردی کمدی اجرا می‌ شود

کارگردان نمایش «صعود مقاومت پذیر آرتور و اویی» گفت: امروز هر گوشه‌ای درباره اقتصاد صحبت می‌شود؛ من هم هنرمند هستم و با زبان ساده خودم درباره پروژه‌ها و وام‌هایی صحبت می‌کنم که بی حساب و کتاب است ضمن اینکه ما تا به حال درباره اقتصاد نمایشنامه خوب نداشته‌ایم.

به گزارش تئاتر آنلاین، امیر دژاکام قصد دارد نمایش «صعود مقاومت پذیر آرتور و اوئی» اثر برتولت برشت را از فروردین ماه ۹۶ در تالار حافظ روی صحنه ببرد. درباره این نمایش و شرایط تولید آن گفت‌وگویی با وی ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانیم:

*لطفا در ابتدا درباره محتوای نمایشنامه برشت توضیح دهید؟

این نمایشنامه درباره واقعه‌ای در شیکاکو مثل نقشه به قدرت رسیدن هیتلر در آلمان است، در واقع یک نوع قدرت گرفتن لومپنیزم،‌گانگسترها،‌مافیا و توطئه‌ها و نقشه هایی که آنها دارند،‌همینطور مفاسد اقتصادی، ضد و بندهای سیاسی و وام های کلان که افراد خاص می‌گیرند و آنها را باز نمی گردانند. بنابراین نمایشنامه حول محور اقتصاد و سیاست می‌چرخد اینکه چطور با زور به دنبالش مفاسد اقتصادی شکل می‌گیرد به نظر من که نمایشنامه جذاب است که البته در تمام دنیا نیز به اجرا در آمده است.

*قبل از شما هم کسی آن را کار کرده است؟

بله آقای مجید جعفری سال گذشته نمایشنامه را کار کردند اما رویکردشان خیلی جدی بود من تلاش کردم رویکردم تا حدودی کمدی هم باشد. کاری که من درباره این نمایشنامه انجام دادم این بود که دیالوگی به متن اضافه نکردم که باعث خنده شود موقعیت‌هایی را ایجاد کردم که خنده دار و کمدی تلخ است، تماشاگر می‌خندد اما ناراحت هم می‌شود و به فکر فرو می‌رود.

برشت به طور کلی اهل تعقل است، نمایشنامه‌هایش اکثرا موسیقایی و شاد هستند حتی لحظات تراژیک را هم عامدانه قطع می‌کند که ما زیاد احساساتی نشویم و با احساسات به قضیه نگاه نمی‌کند بلکه عقلانی است، این نمایشنامه هم همینطور است، نویسنده از فن فاصله گذاری استفاده می‌کند تا بین عواطف و عقل فاصله ایجاد کند.

بنابراین مخاطب به لحاظ احساسی درگیر نمایش می‌شود هر چه درگیری‌اش بیشتر باشد ، بیشتر کار را دوست می‌دارد این یکی از متدهای هنر دراماتیک است و از پارامترهای سینما، سریال و تئاتر محسوب می‌شود. حال ما می‌خواهیم ساختارشکنی کنیم و این وضعیت را تغییر دهیم و اجازه ندهیم مخاطب احساساتی شود تا از اثر لذت ببرد و آن را دوست داشته باشد اینها کار را سخت می‌کند این فن از طریق متن، بازیگری، کارگردانی و موسیقی کار امکان پذیر می‌شود.

*موسیقی و دکور نمایش‌های برشت چگونه است؟

معمولا ملودی‌های مردمی پاپ که بین مردم حتی در روزگارش رایج است،‌ استفاده می‌کند اما شعر آن را تغییر می‌دهد و سعی می‌کند به تفسیر وقایع بپردازد تا تماشاگر هم منتقدانه به موضوعات نگاه کند و در صدد تغییر شرایط موجود باشد. دکورها و لباس‌ها بسیار ساده هستند همینطور حتی شاید گاهی با یک تابلو که برگردن یکی آویخته شده بفهمیم که وی وکیل، کارگر و یا دیگر شغل را دارد. طراحی لباس ما نیز ساده اما در عین سادگی ، پیچیدگی خاصی دارد من میزانسن را از نمایش ایرانی وام می‌گیرم و حکمت‌ها را در زیباشناسی مدرن کنار هم قرار می‌دهم و در واقع خیلی از اوقات من از رفتاری که در تعزیه، تخت حوضی و نقالی می‌بینم ، الهام می‌گیرم و می‌توانم بگویم که در جمیع کارهای من این رد پاها وجود دارد اما حاصل کار نه تخت حوضی و نه تعزیه می‌شود بلکه براساس حمت سعی کردم فرزند زمان خود باشم و سرعتی که در زندگی امروزه با هجم بالای اطلاعات وجود دارد را در کارم لحاظ کنم.

*کمدی کار کردن آرتور و اوئی چگونه می‌شود؟

کمدی آرتور و اوئی کار سختی است همچنان که «ننه دلاور» را هم من کمدی کار کردم، خیلی‌ها هم آن را نپذیرفتند مثلا اینکه یک امر مقدس باید حتما تراژیک باشد، حتی ناراحت می شدند اما کمدی هم انواع مختلف دارد شکسپیر هم این کار را انجام داد. مثال بارز آن هم مکبث است در لحظه‌ای که شاه به دست لیدی مکبث کشته می‌شود بلافاصله صحنه دربان را داریم که کمدی است. به اعتقاد من تراژدی و کمدی به تنهایی در زندگی امروز کاربرد ندارد چون واقعیت خیلی دروغین می‌شود نه مردم آنقدر عاقل هستند و نه آنقدر احساسی این دو باید با هم جلو بروند. ما انواع کمدی کلامی، گریه دار،‌خنده دار، اشتباه گرفتن و … داریم وقتی میگوییم کمدی الزاما نباید اینطور باشد که حتما پایانش گریه آور یا شاد باشد.

*چرا نمایشنامه برشت را برای اجرا انتخاب کردید؟

ما اگر به سخنرانی مسئولان هم توجه کنیم هر کدام یک گوشه‌ای درباره اقتصاد صحبت می‌کنند من هم هنرمند هستم و با زبان ساده خودم راجع به کسانی می‌گویم که وام گرفته‌اند و پس نداده‌اند یا پروژه‌هایی که قرار بوده بسازند و نساخته‌اند یا پروژه‌هایی داریم پول‌هایی و چیزهایی خریده‌اند که نشده و سوای همه اینها ما تا به حال یک نمایشنامه درباره اقتصاد نداشته‌ایم، همه یا عشق و عاشقی است یا مضامین اجتماعی اینها هم البته خوب است.

رومئو و ژولیت واقعا درخشان است اما اینکه همه نمایشنامه‌های ما عشق یا خیانت باشد بهرحال فشار اقتصادی باعث بسیاری از این خیانت ها یا مسائل دیگر و مشکلات می‌شود، بنابراین من از ماه ها قبل به این موضوع و انتخاب این نمایشنامه فکر کردم و امسال باز سال اقتصاد شده من اطلاعاتی نداشته چرا که روزنامه خوان نیستم آنقدر هم کار دارم که نمیرسم‌ بررسی کنم فلان فرد چقدر اختلاس کرده و نمایشنامه من هم درباره ب. ز یا ش. ج نیست. البته این را هم بگویم که خیلی هم دلم می‌خواست مثلا یک نمایشنامه‌ای درباره زلزله کار کنم یا درباره پدرم که ورزشکار قدیمی باستانی است با توجه به اینکه معتقدم رویه پهلوی در ما گم شده است، امانتداری، وفای به عهد، گذشت، ایثار و عیب پوشی کمرنگ شده است چرا باید افراد جامعه به هم بد و بیراه بگویند؟ اینها را هم باید بررسی کرد.

*نمایش چند دقیقه است و از چه تاریخی و کجا اجرا خواهید رفت؟

تمرین ما الان یک ساعت و ۵۲ دقیقه است ولی تصمیم دارم ۳۲ دقیقه آن را کم کنم تا سرعت کار بیشتر شود، صحنه هم در هم تنیده شده و دیگر تعویض نخواهیم داشت بنابراین فکر می‌کنم ۱:۲۰ دقیقه نمایش تمام شود که ساعت ۲۰:۴۵ اجرا خواهد شد. ابتدا قرار بود از هفتم فروردین اجرا برویم اما مثل اینکه تالار حافظ در حال مرمت است بنابراین فکر می‌کنم حدفاصل ۱۴ تا ۱۸ فروردین اجرا برویم و بیست اجرا هم بیشتر نخواهیم داشت چرا که گفته‌اند تئاتر دانشجویی قرار است آغاز شود احتمالا بعد از جشنواره کار را ادامه می‌دهیم.

خلاصه ما در گروه ماهان خرج کار را خودمان می‌دهیم تهیه کننده هم استفاده نکردیم سرمایه آنچنانی هم در اختیار نداریم همین حقوق‌های معمولی خودمان است حال نمایشنامه به این بزرگی کمترین حمایت لااقل ۵۰ اجرا نیاز داریم تا پول کار را در بیاورد، البته من واقعا برای پول در اوردن به صحنه نمی‌آیم، دلم می‌خواست این نمایش را مردم ببیند و انتظار کمک دارم تا نمایش دیده شود.

*و بازیگران نمایش؟

امیر کربلایی زاده، بهرام ابراهیمی، نرگس محمدی، حمید فلاحی، مرتضی آقا حسینی، تینو صالحی، سروش طاهری، ملیحه کیا، شهره رعایتی، حسین شهبازی، هدیه آزاده، مهرنوش دارا، ابوالفضل جمشیدی، حامد پور محمد، عارف عباسی، احسان ابوالقاسم، سمیه صباغی، بهار قاسمی، دانیال ابراهیمی.