تئاتر استان‌ها مطالبه‌گر و پیشرو
به گزارش تئاتر آنلاین، با پایان برگزاری چهلمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر با او درباره تئاتر استان‌ها، چگونگی برگزاری جشنواره های استانی و حمایت اداره کل هنرهای نمایشی از شهرستان‌ها گفت و گو کرده ایم که در ادامه می‌خوانید:
با توجه به قرار داشتن کشور در شرایط غیرقابل پیش بینی به واسطه شیوع بیماری کرونا، برنامه ریزی شما به عنوان مدیر هماهنگی تئاتر استان‌ها چگونه بود که هنرمندان بتوانند با کم‌ترین آسیب، جشنواره های استانی را برگزار کنند؟
هنرمندان تئاتر استان‌ها از پایان سال نود و هشت که دنیا درگیر این پاندمی بزرگ (کرونا) شد دچار شوک شدیدی شدند و در شرایطی گنگ و نامفهوم مانند برزخ قرار گرفتند. در این شرایط وظیفه اداره کل هنرهای نمایشی این بود که امید را به هنرمندان بازگرداند. در شرایطی که سالن ها بسته و کشور درگیر تعطیلی سراسری بود و حتی امکان تمرین هم برای هنرمندان وجود نداشت. ما این سیاست را پیش گرفتیم که علارغم همه اتفاقات و تعطیلی‌ها؛ روند برگزاری و اجرای تئاتر متوقف نشود. در جلسات با مدیر کل و کارشناسان؛ مشکلات پیش رو بیان شد و این اختیار را برای هنرمندان ایجاد شد تا با شرایط موجود در جشنواره حضور پیدا کنند. به عنوان مثال اگر کار به اجرای عموم هم نمی‌رسید؛ مانعی برای حضورشان در جشنواره به وجود نمی‌آمد. چون متاسفانه؛ در برخی شرایط حتی اگر گروه هم آماده اجرا بود ستاد مقابله با کرونا در استانش به او اجازه اجرا نمی‌داد. سعی کردیم وضعیت را مدیریت کنیم تا هنرمندان بتوانند با شرایط متفاوت در جشنواره حضور داشته باشند.
اتفاق که با توجه به تعطیلی سالن ها رخ داد این بود که بسیاری از هنرمندان استانی به اجرا در فضای مجازی روی آوردند که به نوعی باعث گسترده شدن مخاطبان هم شد…
بله. ما براساس سیاست‌های شیوه‌نامه هنرمندان را مجاب کردیم که با بهره گیری از امکانات فضای مجازی فعالیت خودرا ادامه دهند. خیلی استان‌ها هم پای کار آمدند و با استفاده از فضای مجازی توانستند اجراهای خود را تا دورترین نقط کشور و یا حتی آن سوی مرزها ببرند و همین امر باعث شد تا حتی هنرمندانی که در نقاط کم برخوردار زندگی می‌کنند و یا حتی درخارج از مرزهای کشور سکونت دارند، بتوانند آثار نمایشی تولید شده را تماشا کنند. با مدیریت و سیاست این اداره کل ظرفیت های فضای مجازی جهت بهره گیری تماشای تئاتر تقویت شد. تئاتر از ظرفیت‌های فضای مجازی استفاده کرد و در دل خانواده‌ها رفت و مورد استقبال خانواده ها قرار گرفت. مسئولین و هنرمندان هرمزگان با تمام سختی های موجود در این زمینه عالی عمل کردند. استان های بعدی که عملکرد موفقی داشتتد استان بوشهر و خوزستان بودند و دیگر استان‌ها هم توانستند با این استراتژی به فضای مجازی ورود کنند و استان‌های دیگر هم توانستند با این روش در فضاهایی وارد شوند که تا کنون کمتر برای تئاتر بهره برداری شده بود.
زمان‌بندی برگزاری جشنواره های استانی چگونه بود؟
از فروردین هزار و چهارصد شیوه نامه برگزاری جشنواره توسط اداره کل هنرهای نمایشی برای استان‌ها ارسال شد و استان‌ها به فراخور شرایط خود و بر اساس شیوه نامه ارسالی، فراخوان‌هایشان را به شهرهای تابعه خود ارسال کردند. شورای سیاستگذاری، دبیر و دبیرخانه مشخص شد و برآیند همه این اتفاقات برگزاری 34 جشنواره استانی در 31 استان و 2 منطقه آزاد (قشم و اروند) و جنوب کرمان بود. در این 34 جشنواره 385 اثر نمایشی تولیدشده استان‌ها داوری شدند و از این 385 اثر، 64 نمایش به دبیرخانه جشنواره بین المللی تئاتر فجر معرفی شد و از 64 اثر 12 نمایش از استان‌های گلستان، البرز، قم، قزوین، خراسان رضوی، کردستان، یزد، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، فارس به بخش رقابتی صحنه ای چهلمین جشنواره تئاتر فجر ره یافتند. در نشستی که با جناب آقای مسافر دبیر جشنواره فجر داشتیم بنا بر این شد شرایطی ایجاد شود که جشنواره های استانی از آبان ماه آغاز شود و تا پایان آذرماه به پایان برسد و طبق برنامه، جشنواره تئاتر تهران به عنوان اولین استان از دهم آبان تا شانزدهم آبان ماه برگزار شد و جشنواره تئاتر آذربایجان شرقی نیز به عنوان آخرین استان برگزار کننده، بیست و پنج آذر ماه به اتمام رسید.
با توجه به این وقفه ایجاد شده، کیفیت آثار ارسال شده به جشنواره چگونه بود؟
گرچه کیفیت آثارتولید شده در سال 1400 با توجه به محدودیت کرونا نسبت به سال 99 رشد کمی و کیفی چشمگیری داشت اما به دلیل تاکیدات اجتماعی بهداشتی فرهنگی و محدودیت های ایجاد شده نتوانسته ایم رشد چشمگیری نسبت به قبل از کرونا داشته باشیم. با این وضعیت اجرا نیاز به از خود گذشتگی داشت و این ایثار از سوی هنرمندان سراسر کشور قابل افتخار است. هنرمندان استان‌ها با توجه به زمان کم و فشار کاری، آثار شایسته ای تولید کردند. به عنوان مثال هنرمندان استان زنجان با تنها بیست و پنج روز زمان ، اثری با کیفیت بالا تولید کردند. با اینکه حتی اجرای عموم نرفته بودند. همچنین می‌توان به استان‌های قزوین، کردستان و چهارمحال و بختیاری اشاره کرد که بسیار تلاش کردند و خودشان را به جشنواره رساندند. حقیقتا در شهرستان‌ها پتانسیل بالایی وجود دارد که برنامه ریزی، حمایت، هدایت و توجه بیشتر باعث می‌شود شاهد اتفاقات مطلوب و درخشانی در تئاتر استان ها باشیم. رقابت بسیار تنگاتنگ بود و کیفیت محوری و شایسته سالاری باعث شد استان‌هایی که حتی انتظار نمیرفت به جشنواره راه یابند به مراتب تولیدات بسیار موفقی ارائه دادند. برخی از استان‌ها هم که همیشه جایگاه شناخته شده و تثبیت شده ای در جشنواره داشتند بسیار خوب ظاهر شدند. به طور کلی در مقایسه با سال قبل علاوه بر کیفیت بالاتر تولیدات. حجم درخواست هایی هم که برای حضور در جشنواره ارسال شده بودند بسیار افزایش یافته بود.
با توجه به مواردی که مطرح شد، به نظر می‌رسد به عنوان یکی از اعضا هیات انتخاب آثار چهلمین دوره جشنواره تئاتر فجر، تصمیم گیری دشواری داشتید؟
شکل داوری در راستای بهبود کیفیت تغییر کرده بود، تعداد داوران افزایش یافته بود و این افزایش و همچنین امکان گفت و گو سبب شد صرفا به امتیازبندی بسنده شود. همین امر باعث شد که اشکالات و اعتراضات کوچکی هم به وجود بیاید و بنده فقط یک امتیاز از هفت امتیاز را داشتم. صرف نظر از بحث هیات انتخاب، به عنوان مدیر تئاتر استان‌ها تلاش داشتم که حقی از هنرمندان ضایع نشود و شرایطی به وجود بیاید تا از تئاتر استان دفاع کنیم. هر تئاتری که به لحاظ کیفیت حرفی برای ارائه و عرضه داشت، باید بداند که به آن اهمیت داده شده و در چرخه رقابت قرار گرفته است. اما وقتی قرار است فقط پانزده اثر بالا بیاید یعنی چهل و نه نمایش باید کنار گذاشته شود. به عنوان مثال؛ در مسابقه دو ماراتون که هزار نفر شرکت می‌کنند، فقط سه نفر مقام اول، دوم و سوم را به دست می‌آورند. نهصد و نود و هفت نفر از آن چرخه حذف می‌شوند و خیلی از آن‌ها در بین راه چرخه مسابقه را ترک می‌کنند.
نظارت بر انتخاب داوران استانی امسال به چه صورت بود؟
با تمام مشکلات موجود با ایده استقلال، داوری آثار به استان‌ها واگذار شد، اما بسیاری از استان‌ها به دلایل متعدد دنبال اعزام داور یا ناظر از مرکز هستند که این موضوع قابل درک و مستدل به دلایل متعدد است. با توجه به اینکه در سال هزار و چهارصد، سی و سومین دوره جشنواره های استانی برگزار شد. اداره کل هنرهای نمایشی باور دارد استان ها به بلوغ و پختگی لازم رسیده‌اند که بتوانند با توجه به شرایط موجود، داورهایشان را انتخاب کنند. سال‌ها آزمون و خطا کرده اند و همچون گذشته در دوره ای به سر نمی‌بریم که تهران داوری را به عهده بگیرند، بلکه به ان سطح از دانش و تخصص رسیده اند که بتوانند داوری جشنواره استانی خودشان را مدیریت کنند. استان‌ها خودشان داورانشان را انتخاب کردند و ما فقط کنارشان بودیم و حمایت کردیم. داورهایی هم که امسال برای استان ها دعوت شدند همه اساتید و کارشناسان متخصص و ذبده ای در این حوزه به شمار می‌آیند و در داوری آن‌ها نگاهی سازنده و استعدادیاب نسبت به تئاتر ایران و جهان می‌توانیم مشاهد کنیم.
گاهی گله هایی از استان‌ها به گوش می‌رسد که نسبت به مطالبات مالی از جشنواره ها معترض هستند، حمایت اداره کل هنرهای نمایشی از استان ها چگونه است؟
ما به عنوان اداره کل هنرهای نمایشی سیاست گذار و حمایت‌گر و هدایت‌گر هستیم. در واقع؛ ما هزینه تئاتر و جشنواره را پرداخت نمیکنیم بلکه از آن حمایت میکنیم. بر اساس قوانین و مصوباتی که موجود هست، هزینه های تئاتر هم در بوجه سالیانه ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی هر استان منظور شده است. اداره کل هنرهای نمایشی به فراخور و در صورت نیاز از تئاتر استانی حمایت می‌کند. این حمایت بخشی معنوی و بخشی هم مادی است. با توجه به نگاهی که آقای آشنا مدیر کل هنرهای نمایشی دارد، امسال بیشترین حمایت از تئاتر استان‌ها نسبت به سال‌های گذشته، اتفاق افتاده است. در تولید نمایش و جشنواره‌های موضوعی و مصوب مانند مریوان، مرصاد، کودک همدان، لاله های سرخ و از این دست جشنواره‌ها که در سطح کشور به لحاظ تعداد آمار بالایی را دربردارد نیز حمایت‌های متعددی شکل گرفته است.به طور کلی اداره کل هنرهای نمایشی وظیفه ندارد صفر تا صد هزینه های تئاتر استان را پرداخت کند. ما فقط موظف هستیم تا از آن‌ها در این راه حمایت کنیم. برای هر جشنواره تئاتر استانی امسال هم با توجه به نگاهی که مدیر کل داشت، بیست و پنج میلیون تومان پیش بینی کردیم. درحالی که سال نود و نه پانزده میلیون بود و امیدواریم در اولین فرصت این مبلغ را برای استان ها ارسال کنیم.
به حمایت در بخش فرهنگی اشاره کردید، در این زمینه چه حمایت هایی از استان‌ها می‌شود؟
هر حمایتی که از اداره کل هنرهای نمایشی و هماهنگی امور استان‌ها انتظار می‌رود را دریغ نمیکنیم. در بحث ساخت سالن‌ها تاجایی که بتوانیم در کلیه مراحل مثل ساخت، مشاوره کارشناسی و تجهیز کردن حمایت میکنیم. هر ماه برای استان ها ماهنامه و مجله به همراه کتاب ارسال میکنیم. در بحث آموزش آمادگی داریم که در صورت مطالبه هر استان با اعزام استاد و کارشناس آموزش‌های لازم را در اختیار قرار بدهیم. همچنین در حال برنامه ریزی پروژه ای با دکتر سعید اسدی هستیم تا به استان های کم برخوردار خدمات بیشتری ارائه کنیم. از آن‌ها خواسته ایم تا نیازهایشان را به ما اعلام کنند. این نیازهای آموزشی در هر زمینه ای می‌تواند باشد، نورپردازی، عروسکی، نمایشنامه نویسی، طراحی صحنه و … تلاش میکنیم نیاز استان‌ها را بدانیم و با کارشناسی صحیح برایشان استاد اعزام کنیم.
به طور کلی جایگاه تئاتر استان ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
هنرمندان ساکن در تهران که در حوزه تئاتر فعالیت می‌کنند اکثرا از دل استان‌ها برخاسته اند . شهرستان‌ها سهم بسیاری در تئاتر پایتخت دارند. تئاتر مرکز هر آن چه که دارد از شهرستان‌ها است. استاد علی نصیریان، زنده یاد استاد انتضامی، زنده یاد جمشید مشایخی ، پرویز پور حسینی، حمید سمندریان استاد بهرام بیضایی و … اینها کهکشان هنر هستند. امروزه هم با توجه به وضعیت استان ها و وجود دانشگاه ها، اینترنت و تلفن های همراه که خود یک دنیای وسیع را تشکیل می‌دهد. گروه های شهرستانی مطالبه‌گر هستند و بسیار مطلوب عمل می‌کنند. حتی روابط بین المللی شان را هم گسترش داده اند، گاهی داورشان از خارج از کشور دعوت می کنند و در جشنواره های جهانی شرکت می کنند. اینها مسائلی است که نشان می دهد که آن‌ها از فعالان حاضر پایتخت بهتر عمل می‌کنند. تئاتر شهرستان بسیار پیشرو است و تئاتر استان ها به مراتب از تئاتر تهران غنی تر و مستعد تر است.
افقی که برای تئاتر استان‌ها در نظر دارید چیست؟
افق ما این است که واژه استان‌ها برداشته شود. در پی حذف این تفاوت ها ما قائل به تفاوت تئاتر شهرستان و تهران نیستیم. با توجه به اینکه امروزه برخلاف گذشته تحصیل کردگان در همه جای ایران بیشتر هستند، فضای مجازی و ارتباطات زیاد شده، منابع به راحتی قابل دسترسی هستند و استان‌ها دارای مراکز هنری، دانشگاهی و پژوهشگاه شده‌اند. ما در امور استان‌ها در تلاش هستیم این تفاوت برداشته شود چون باور داریم که در ذات و ماهیت تئاتر هم این تفاوت برداشته شده است. هویت بخشی به تئاتر بومی هر منطقه است که ریشه در ادبیات فرهنگی، آیینی و رسوم آن جامعه دارد و نتیجه آن تئاتری خواهد شد که از یک سو بازتاب نمایش آن جامعه باشد و از سوی دیگر ساختاری مستقل و با هویت منطقه‌ای خود داشته باشد.
منبع: ایران تئاتر
